|
وَمَا خَلْفَهُمْ
(орқаларидаги бор нарсани) яъни, Аллоҳ Таоло улардан кейин бўладиган ишларни ҳам билади.
( وَلاَ يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِّنْ عِلْمِهِ إِلاَّ بِمَا شَاء ва улар У зотнинг илмидан фақат Ўзи истаган нарсаларнигина биладилар) яъни, агар Аллоҳ хоҳламаса, бирор кимса Аллоҳ билган нарсалардан бирор нарсани ҳам била олмас. Фақат Аллоҳнинг Ўзи унга билдиришни хоҳласагина била олур. Аллоҳнинг билимидан бирор нарсани унга бирор одам фақат Аллоҳнинг изни ила етказа олур.
عَلَّمَ الْإِنسَانَ مَا لَمْ يَعْلَمْ
– „У зот инсонга унинг билмаган нарсаларини ўргатди“. [96:5]
وَقُل رَّبِّ زِدْنِي عِلْماً
– „Ва айтингки: Парвардигорим, илмимни янада зиёда қилгин“.
[20:114]
وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ
(Унинг арши-курсиси осмонлар ва ердан кенгдир) даги (çmÅöä.) сўзи муташобиҳ сўздир. Муқаддимада айтиб ўтганимиздек, мўътамад тафсир усули шундан иборатки, муташобиҳ сўзларга маъно беришда аввало шаръий ҳақиқатга мурожаат қиламиз. Яъни, унинг маъносини Пайғамбар с.а.в.нинг ҳадисларидан қидирамиз. Агар курсий сўзининг тафсири хусусида Пайғамбар с.а.в.дан ривоят қилинган саҳиҳ ҳадислар бор бўлса, уларни оламиз, бўлмаса, араб тилига мурожаат қиламиз. Негаки, Қуръон араб тилида нозил бўлган.
إِنَّا أَنزَلْنَاهُ قُرْآناً عَرَبِيّاً لَّعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ
– „Дарҳақиқат, Биз уни (бу оятларни) ақлларингизни юргизишингиз учун арабий Қуръон ҳолида нозил қилдик“. [12:2]
نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِينُ * عَلَى قَلْبِكَ لِتَكُونَ مِنَ الْمُنذِرِينَ * بِلِسَانٍ عَرَبِيٍّ مُّبِينٍ
– „(Эй Муҳаммад), сиз (охират азобидан) огоҳлантиргувчилардан бўлишингиз учун қалбингизга уни (яъни Қуръонни) Руҳул-Амин-Жаброил очиқ-равшан арабий тил билан нозил қилди“. [26:193-195]
Курсий сўзининг тафсири хусусида бир неча ҳадислар ворид бўлган. Агар улар саҳиҳ бўлганида тафсир учун мўътамад бўлардилар. Лекин улар устида ҳар хил гаплар бор. Ҳақиқатга яқинроғи қуйидагилар:
- Байҳақий мана бу ҳадисни ўзининг «Номлар ва сифатлар» номли китобида Абу Зар йўлидан чиқарган: Мен Пайғамбар а.с.дан, эй Аллоҳнинг пайғамбари, сизга нозил қилинган оятлар ичида энг
115-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232